در سراسر جهان سرطان و بیماری های قلبی عروقی مهمترین دلایل مرگ زودرس می باشد. سرطان یک اصطلاح برای گروهی از بیماری های می باشد که بوسیله رشد سلولی غیر قابل کنترل که منجر به فشردگی ،تهاجم و تجزیه بافت های تازه مجاور شده مشخص می گردد. سلول های بدخیم می تواند بوسیله خون یا لنف به سایر ارگان ها منتقل شده و دومین کولونی را ایجاد کنند که اصطلاحا متاستاز نامیده می شود. سازوکار انواع سرطان ها تغییر محتوای ژنی سلول (جهش) می باشد. این جهش می تواند در اثر عوامل محیطی مانند توتون سیگار، اشعه رادالتیو،آلودگی،عفونت و احتمالا رژیم غذایی نا مناسب ایجاد گردد. جهش موجب تغییراتی در سازوکارهای سلولی و ایجاد اختلال در سازوکارهای کنترل سلولی شود. بنابراین سلول های سرطانی غیر قابل کنترل هستند.
علائم سرطان زیاد بوده و با توجه به نوع تومور و محل آن مشخص می گردد. یکی از علائم ویژه بسیاری از سرطان ها کاهش وزن و به ویژه توده عضلانی،خستگی و افت عملکرد بدنی در نتیجه کاهش آمادگی بدنی و آتروفی عضلانی می اشد. احساس ناخوشی، بی اشتهایی، نیاز به روش های درمانی( عمل جراحی،شیمی درمانی، درمان اشعه رادیواکتیو و دیگر روش های درمانی) و شرایط سخت در زندگی روزمره منجر به بی فعالیتی بیمار می شود. روش شیمی درمانی دارای خطر عفونت بالا می باشد. و موجب بی فعالیتی و از دست دادن حجم عضلات و کاهش آمادگی جسمانی می گردد. برآورد می شود که علت بیش از یک سوم از ضعف بدنی بیماران مبتلا به سرطان بی فعالیتی بدنی باشد. خستگی یکی از علائم بیماران در سرطان پیشرفته می باشد اما همچنین در بیمارانی که بطور کامل درمان شده اند نیز مشاهده می شود. سرطان تحت تاثیر کیفیت زندگی بیماران قرار دارد و هم اکنون توجه فزاینده ای به اهمیت فعالیت بدنی بیماران سرطانی در حفظ علکرد و کیفیت زندگی آنان می شود.
شواهد و تجویز فعالیت بدنی
شواهد همه گیر شناسی رو به افزایشی وجود دارد که شیوه زندگی فعال موجب محافظت در برابر توسعه سرطان روده و سرطان پستان می شود.یک مطالعه مشاهده ای مشخص کرد که فعالیت بدنی در افراد مبتلا به سرطان پستان خطر مرگ را کاهش ی دهد. اثرات سودمند فعالیت ورزشی در بیماران مبتلا به سرطان باعث افزایش آمادگی عمومی بدن،حفظ و افزایش قدرت عضلانی ، افزایش اضطراب، افسردگی و نهایتا باعث افزایش کیفیت زندگی می شود.
نوع و مقدار فعالیت بدنی
برنامه تمرینی باید به صورت فردی طراحی شده و تحت نظارت انجام شود. تمرینات شامل تمرینات هوازی و قدرتی می باشد. بیماران مبتلا به سرطان که دوره دمانی خود را تکمیل کرده اند مشخصا خسته هستند و از لحاظ بدنی و احتمالا ذهنی ضعیف شده اند. توصیه می شود تمرینات هوازی را با شدت کم شروع کنند و به تدریج به سطح متوسط افزایش دهند. در حالی که افزایش همزمان در مدت فعالیت بدنی صورت می گیرد.تمرینات هوازی باید ا تمرینات قدرتی در شدت و میزان کم ترکیب شوند.
برنامه تمرینی زیر توصیه می شود برای بیمارانی که از لحاظ قدرت عضلانی ضعیف می باشند.
در 4 هفته اول جلسات تمرین با 10 دقیقه گرم کردن بر روی دوچرخه با شدت کم شروع می شود. سپس شدت تمرین در حد متوسط برای مدت 3 دقیقه افزایش می یاد و در ادامه به مدت 2 دقیقه با شدت کم انجام می شود. این توالی 2 بار در هفته اول، 3 بار در هفته دوم و 4 بار در هفته سوم انجام می شود. برنامه شامل دو جلسه تمرینی در هفته اول و 3 جلسه تمرینی در هفته های دوم و سوم می باشد.
برنامه تمرینی در هفته های4تا8 تکرار برنامه هفته سوم می باشد. یک آزمون آمادگی قبل و بعد از دو ماه انجام می گردد. چنانچه آمادگی بدنی قابل قبول بود تمرینات به شیوه ایی که در بالا آمده ادامه پیدا می کند. و چنانچه سطح آمادگی جسمانی هنوز ضعیف باشد تمرین را در توالی 3 تا 4 دقیقه با شدت متوسط و بالاتر و به دنبال آن 1 تا 2 دقیقه با شدت کم انجام دهید. این توالی را 3 بار تکرار کنید. برنامه تمرینی شامل 3 جلسه تمرین در هفته می باشد. یک آزمون آمادگی جسمانی جدید پس از یک ماه انجام دهید.
تمرینات قدرتی عضلات پا را می توان بوسیله دوچرخه سواری با شدت بالا برای 30 دقیقه و به دنبال آن 30 دقیقه استراحت بدون بار انجام دهید. این روش 3 تا 5 بار تکرار شود. این تمرین می تواند یک بار در هفته و در کنار تمرینات استقامتی انجام شود. به علاوه می توان دیگر تمرینات قدرتی را به تمرینات اضافه کرد.
به این نکته توجه کنید که بیماران تحت شیمی درمانی یا درمان با اشعه رادیواکتیو و... و بیماران با متاستاز استخوان نباید تمرینات قدرتی با شدت بالا انجام دهند. در عفونت ها توصیه می شود که تمرینات تا زمانی که علائم عفونت حداقل برای مدت یک روز رفع نشده متوقف گردد و سپس تمرینات به آرامی انجام شود.